αντηλεκτρεγερτική δύναμη

Αντίρροπη ηλεκτρεγερτική δύναμη που δημιουργείται σε ορισμένες ηλεκτρικές συσκευές όταν παρεμβάλλονται σε ηλεκτρικά κυκλώματα. Η δύναμη αυτή προκαλείται σε όλες τις συσκευές κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος που αντιτάσσονται στη διέλευση του ρεύματος, χωρίς να μετατρέπουν την ηλεκτρική ενέργεια σε θερμότητα (π.χ. κινητήρες, βολτάμετρα κ.ά.). Σε έναν κινητήρα η ένταση του ρεύματος που διαρρέει τον στροφέα i_σ εξαρτάται από την τάση που εφαρμόζεται στις ψήκτρες U_ψ και την αντίρροπη τάση U_αντ (α.δ.), που προέρχεται, σύμφωνα με τον νόμο της επαγωγής, από την κίνηση των αγωγών του στροφέα μέσα στο μαγνητικό πεδίο: όπου R_σ η ωμική αντίσταση του στροφέα. Όσο αυξάνει η γωνιακή ταχύτητα του κινητήρα τόσο ελαττώνεται η ένταση i_σ επειδή αυξάνεται η α.δ. U_αντ. Ένας ιδανικός κινητήρας, πριν φορτιστεί, περιστρέφεται με τέτοια ταχύτητα ώστε η U_αντ να είναι ίση και αντίθετη με την U_ψ, οπότε η i_σ είναι ίση με μηδέν. Όταν o κινητήρας φορτιστεί, τότε η γωνιακή του ταχύτητα ελαττώνεται και αρχίζει να διαρρέεται από ρεύμα, εξαιτίας της ελάττωσης της α.δ. Η ένταση του ρεύματος αυτού παίρνει τη μέγιστη τιμή της (ρεύμα εκκίνησης) κατά την εκκίνηση του κινητήρα, επειδή τότε η γωνιακή ταχύτητα και η α.δ. είναι ίσες με μηδέν. Η α.δ. που εμφανίζεται κατά την ηλεκτρόλυση οφείλεται στη διαφορά των ηλεκτρολυτικών δυναμικών, επειδή η μεταβολή στην άνοδο είναι διαφορετική από τη μεταβολή στην κάθοδο. Aυτή η α.δ. λέγεται τάση πόλωσης και έχει τέτοια φορά ώστε το ρεύμα που τείνει να προκαλέσει είναι αντίρροπο προς το ρεύμα της ηλεκτρόλυσης. Όταν σε ένα βολτάμετρο υπάρχει α.δ. από πόλωση Ε_πολ στα ηλεκτρόδια, τότε η ένταση i του ρεύματος που διαρρέει τον ηλεκτρολύτη δεν δίνεται από τη σχέση U = iR (U η τάση που εφαρμόζεται στο βολτάμετρο και R η αντίσταση του ηλεκτρολύτη) αλλά από τη σχέση U – Ε_πολ = iR. Αν στη σχέση αυτή η ένταση πάρει την τιμή i = 0, τότε U = Ε_πολ, δηλαδή η τάση U πρέπει να είναι μεγαλύτερη από την Ε_πολ για να αρχίσει ο ηλεκτρολύτης να διαρρέεται από ρεύμα. Η χρησιμοποίηση εναλλασσόμενου ρεύματος αποκλείει τη δημιουργία α.δ. από πόλωση, γιατί σε κάθε ημιπερίοδο αναιρείται η πόλωση που δημιουργήθηκε στην προηγούμενη ημιπερίοδο.